کم‌ خونی و علائم آن

کم‌ خونی زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به اندام‌های بدن شما وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی فرد احساس سرما و علائم خستگی یا ضعف می‌کند. انواع مختلفی از کم‌خونی وجود دارد، اما شایع‌ترین نوع آن، کم خونی ناشی از فقر آهن است. شما می‌توانید با افزودن آهن به رژیم غذایی خود علائم این نوع کم‌خونی را کاهش دهید.

کم خونی چیست؟

کم خونی زمانی اتفاق می‌افتد که شما گلبول‌های قرمز کافی ندارید یا گلبول‌های قرمز خون شما آنطور که باید کار نمی‌کنند. گلبول‌های قرمز خون شما اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می‌کنند. اکسیژن به سلول‌های شما نیرو، و به شما انرژی می‌دهد. بدون گلبول‌های قرمز سالم، بدن شما انرژی لازم برای عملکرد را دریافت نمی‌کند. در حالی که برخی از انواع کم‌خونی کوتاه مدت و خفیف هستند، برخی دیگر می‌توانند تا پایان عمر ادامه داشته باشند. در صورت عدم درمان، کم‌خونی ممکن است تهدید کننده زندگی باشد.

کم‌ خونی چگونه بر بدن من تأثیر می‌گذارد؟

زمانی که فردی دچار کم‌ خونی می‌شود، گفته می‌شود که کم‌خون است، به این معنی که علائم کم‌خونی دارد، مانند خستگی زیاد یا احساس سرمای مداوم. کم‌خونی افراد مختلف را به روش‌های مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد:

• نوزادان: برخی از نوزادان با تعداد گلبول‌های قرمز پایین به دنیا می‌آیند. اکثر نوزادان برای درمان کم‌خونی نیازی به درمان پزشکی ندارند، اما برخی از مبتلایان به کم‌ خونی شدید ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشند. نوزادان ممکن است با شروع مصرف غذای جامد، آهن کمتری نسبت به نیاز خود دریافت کنند. به این دلیل که آهن موجود در غذای جامد به آسانی آهن موجود در شیر مادر یا شیر خشک جذب نمی‌شود. نوزادان مبتلا به کم‌خونی ممکن است بی‌حال به نظر برسند.
• کودکان: کودکان، بین تولد تا ۲ سالگی رشد زیادی انجام می‌دهند. کودکانی که دچار جهش رشد می‌شوند به آهن بیشتری نیاز دارند. کودکان مبتلا به کم خونی ممکن است دچار مشکلات مرتبطی مانند تاخیر در رشد مهارت های حرکتی و مشکلات یادگیری شوند.
• زنان باردار: زنان باردار هم ممکن است دچار کم‌خونی فقر آهن شوند که ممکن است احتمال عوارضی مانند زایمان زودرس یا تولد نوزادانی با وزن کم را افزایش دهد.
•  زنان و افرادی که دارای قاعدگی شدید (خون‌ریزی قاعدگی) یا شرایطی مانند فیبروم‌های رحمی هستند، ممکن است خون از دست بدهند و دچار کم‌خونی شوند.
• افراد ۶۵ سال و بالاتر: افراد بالای ۶۵ سال بیشتر در معرض رژیم‌های غذایی فاقد آهن و برخی بیماری‌های مزمن هستند که خطر ابتلا به کم‌خونی را در آن‌ها افزایش می‌دهد. این افراد اگر دچار کم‌خونی شوند، ممکن است بیماری قلبی یا ضعف داشته باشند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: برخی از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های خود ایمنی یا سرطان ممکن است خطر کم‌ خونی را افزایش دهند. این کم‌خونی بیماری مزمن است.

این وضعیت چقدر شایع است؟

کم‌خونی بسیار شایع است و تقریباً یک سوم جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

انواع کم‌ خونی چیست؟‌

انواع مختلفی از کم‌خونی وجود دارد که هر کدام باعث کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون می‌شوند.

کم خونی‌های تغذیه‌ای:

• کم‌خونی خطرناک: کم‌خونی پرنیشیوز، یکی از علل کمبود ویتامین B12، یک بیماری خودایمنی است که بدن شما را از جذب ویتامین B12 باز می‌دارد.
• کم‌خونی ناشی از فقر آهن: همانطور که از نامش پیداست، کم‌خونی ناشی از فقر آهن زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما آهن کافی برای ساخت هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین ماده‌ای در گلبول‌های قرمز شما است که به آن‌ها امکان می‌دهد اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل کنند.
• کم‌خونی مگالوبلاستیک: کم‌خونی مگالوبلاستیک نوعی کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین است که زمانی اتفاق می‌افتد که ویتامین B12 کافی دریافت نکنید.

کم‌ خونی‌های ارثی:

• کم‌خونی داسی شکل: کم‌خونی سلول داسی شکل گلبول‌های قرمز شما را تغییر می‌دهد و دیسک‌های انعطاف‌پذیر گرد را به سلول‌های داسی شکل سفت و چسبنده تبدیل می‌کند که جریان خون را مسدود می‌کند.
• کم‌ خونی فانکونی: کم‌خونی فانکونی یک اختلال خونی نادر است.
• کم‌خونی Diamond-Blackfan: این اختلال ارثی مغز استخوان شما را از تولید گلبول‌های قرمز کافی باز می‌دارد.

کم‌ خونی‌های ناشی از گلبول‌های قرمز غیر طبیعی:

• کم‌خونی همولیتیک: در این کم‌خونی، گلبول‌های قرمز خون شما سریع‌تر از حد معمول تجزیه می‌شوند.
• کم‌خونی آپلاستیک: این کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بنیادی در مغز استخوان شما گلبول‌های قرمز کافی نمی‌سازند.
• کم‌خونی همولیتیک خود ایمنی: در کم‌خونی همولیتیک خودایمنی، سیستم ایمنی بدن شما به گلبول‌های قرمز خون شما حمله می‌کند.
• کم‌ خونی سیدروبلاستیک: در کم‌خونی سیدروبلاستیک، گلبول‌های قرمز کافی ندارید و آهن زیادی در سیستم خود دارید.
• کم‌خونی ماکروسیتی: این کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان شما گلبول‌های قرمز غیرمعمول بزرگی بسازد.
• کم‌خونی میکروسیتیک: این کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز خون شما به اندازه کافی هموگلوبین نداشته باشند بنابراین کوچک‌تر از حد معمول هستند.
• کم‌خونی نورموسیتیک: در این نوع کم‌خونی، تعداد گلبول‌های قرمز خون شما کم‌تر از حد معمول است و آن گلبول‌های قرمز مقدار طبیعی هموگلوبین را ندارند.

علائم کم‌ خونی چیست؟

احساس خستگی بیش از حد برای مدیریت فعالیت‌های خود قابل توجه‌ترین علامت کم‌خونی است. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تنگی نفس: این احساسی است که نمی‌توانید نفس یا نفس عمیق بکشید.
• سرگیجه: احساس سبکی سر یا بی‌ثباتی روی پاهای شماست.
• ضربان قلب تند یا نامنظم (آریتمی): این زمانی است که احساس می‌کنید قلب شما در حال تپش یا پرش است.
• صدای کوبیدن یا “هو” در گوش شما (وزوز ضربان‌دار): این صدای زوزه در یکی از گوش‌های شما است که ممکن است بیاید و برود.
• سردرد: کم‌خونی ناشی از فقر آهن و کم‌خونی‌های ناشی از هموگلوبین پایین ممکن است باعث سردرد شوند.
• پوست رنگ پریده یا زرد: رنگ پوست شما ممکن است کم رنگ‌تر از حد معمول باشد.
• درد قفسه سینه: ممکن است احساس کنید چیزی به سینه شما فشار می‌آورد یا فشار می‌دهد.

علت اصلی کم خونی چیست؟

افراد ممکن است با انواع خاصی از کم‌خونی متولد شوند یا به دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن خاصی دچار کم‌خونی شوند. اما رژیم غذایی نامناسب باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌شود که شایع‌ترین شکل کم‌خونی است.

ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی چگونه کم‌خونی را تشخیص می‌دهند؟

ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما سوالاتی در مورد علائم شما می‌پرسد. از آن‌جایی که کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز سالم کافی ندارید، آزمایش‌های خون برای بررسی گلبول‌های قرمز شما انجام می‌شود:

• شمارش کامل خون (CBC): ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی از این آزمایش برای بررسی تمام سلول‌های خونی شما با تمرکز بر گلبول‌های قرمز استفاده می‌کنند. آن‌ها گلبول‌های قرمز شما را می‌شمارند و اندازه و شکل گلبول‌های قرمز شما را ارزیابی می‌کنند. ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است از این آزمایش برای بررسی سطح ویتامین B12 یا B9 شما استفاده کنند.
• اسمیر خون محیطی: ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی گلبول‌های قرمز خون شما را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند.

ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی چگونه کم‌ خونی را درمان می‌کنند؟

ابتدا، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما تعیین می‌کند که آیا کم‌خونی ناشی از رژیم غذایی نامناسب دارید یا یک مشکل سلامت جدی‌تری دارید. آن‌ها ممکن است شما را به یک هماتولوژیست، یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی که در اختلالات خونی تخصص دارد، ارجاع دهند. در اینجا چند نمونه از درمان‌های رایج کم‌خونی آورده شده است:

• ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است در صورت داشتن کم‌خونی فقر آهن یا کم‌خونی خطرناک، تغییر رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌ها را توصیه کنند.
• اگر به دلیل ابتلا به یک بیماری مزمن به کم‌خونی مبتلا هستید، پزشک بیماری زمینه‌ای را درمان می‌کند. آن‌ها ممکن است برای افزایش تولید گلبول قرمز دارو تجویز کنند.

ارائه‌دهندگان ممکن است از داروهایی مانند سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی یا درمان‌هایی مانند تزریق خون برای درمان کم‌خونی‌هایی استفاده کنند.

آیا می‌توانم از بروز کم‌ خونی جلوگیری کنم؟

شما نمی‌توانید از برخی از انواع کم‌خونی مانند کم‌خونی داسی شکل، کم‌خونی همولیتیک یا کم خونی آپلاستیک جلوگیری کنید. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن که ممکن است دچار کم‌خونی شوند باید مراقب علائم کم خونی باشند. و با داشتن یک رژیم غذایی سالم می توانید از کم خونی های تغذیه ای پیشگیری کنید.

چگونه از خودم مراقبت کنم؟

در حالی که برخی از انواع کم‌خونی کوتاه مدت و خفیف هستند، برخی دیگر می‌توانند تا پایان عمر ادامه داشته باشند. راه‌های مختلفی برای کمک به کنترل کم‌خونی وجود دارد، از جمله:

• پیروی از یک رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی نامناسب دلیل اصلی ایجاد کم‌خونی در افراد است. از ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد غذاهای غنی از آهن و سایر غذاهایی که باید مصرف کنید سوال کنید.
• نوشیدن آب کافی برای هیدراته ماندن
• ورزش منظم: با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد راه‌های انجام ورزش ایمن مشورت کنید.
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض فلزات خاص ممکن است باعث کم‌خونی همولیتیک شود.
• شستن مرتب دست‌ها برای جلوگیری از عفونت: همچنین ممکن است بخواهید از ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد واکسن‌هایی که از شما در برابر عفونت‌های رایج محافظت می‌کنند، سوال کنید.
• مراقبت دقیق از دندان‌ها و مراجعه منظم به دندانپزشک: کم‌خونی ناشی از فقر آهن ممکن است باعث مشکلات دندانی شود.
• ردیابی علائم خود و اطلاع دادن به ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی در مورد هر گونه تغییر.

موادهای غذایی وجود دارند که با مصرف آن‌ها می‌توان سطح هموگلوبین خون را افزایش داد و کم خونی را درمان کرد برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب بهترین برنامه غذایی برای درمان کم خونی را مطالعه کنید.

منبع